თბილისი (GBC) – ვირტუალური ზონის პირების მიმართ გასულ წლებში საგადასახადო ორგანოის მხრიდან დაკისრებული მილიონობით ლარის ჯარიმებთან დაკავშირებით „საქართველოს ვირტუალური ზონის პირთა ასოციაციამ“ საგადასახადო ინსტანციებში საქმეების განხილვის პარალელურად განცხადებით მიმართა სასამართლოს და საქართველოს ბიზნესომბუდსმენის აპარატსაც გაუგზავნა შეტყობინება, მოსაზრების მისაღებად ერთ–ერთ საქმესთან მიმართებით. ვირტუალური ზონის პირები არ ეთანხმებიან დაკისრებული ჯარიმებისა და საურავების გადახდას და უფრო მკაფიო კანონმდებლობას ითხოვენ, რომელიც მხარეებს ორაზროვანი ინტერპრეტირების შესაძლებლობას არ მისცემს.

საქართველოს ბიზნეს ომბუდსმენმა ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მქონე კომპანიების ასოციაციის განაცხადი განიხილა და პრაქტიკულად დაეთანხმა მათ კომპანიების პრეტენზიებს. ბიზნესომბუდსმენის აპარატმა თავისი მოსაზრებები წერილობით წარუდგინა დაინტერესებულ მხარეს., ამ მოსაზრების მცირე ამონარიდს რომელსაც უცვლელად გთავაზობთ:

„როგორც ასოციაცია ბიზნეს ომბუდსმენისადმი გაგზავნილ განცხადებაში განმარტავს, 2021 წლიდან სსიპ შემოსავლების სამსახურის მიერ ვირტუალური ზონის პირებს ჩაუტარდათ საგადასახადო შემოწმება. საგადასახადო შემოწმებისას მიჩნეულ იქნა, რომ კომპანიების მიერ მიწოდებული საინფორმაციო ტექნოლოგიები არ იყო საქართველოს ტერიტორიაზე შექმნილი. შესაბამისად, ასეთი მიწოდება ჩაითვალა მოგების გადასახადით დასაბეგრ ოპერაციად და მოგების გადასახადთან ერთად, კომპანიებს დაეკისრათ ჯარიმა და საურავი, საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 275-ე და 272-ე მუხლების შესაბამისად.

კომპანიები არ დაეთანხმნენ საგადასახადო შემოწმებით დარიცხულ თანხებს და დარიცხვა გაასაჩივრა ჯერ სსიპ შემოსავლების სამსახურის დავების განხილვის საბჭოში (რის შედეგადაც, კომპანიები გათავისუფლდნენ მხოლოდ დარიცხული ჯარიმისგან), ხოლო შემდეგ, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროსთან არსებულ დავების განხილვის საბჭოში, რომელმაც კომპანიების საჩივარი არ დააკმაყოფილა. ამის შემდეგ ვირტუალური ზონის პირები საგადასახადო დავას სასამართლოში აგრძელებენ.

„საინფორმაციო ტექნოლოგიური ზონების შესახებ“ საქართველოს კანონის მეორე მუხლის „ბ“ პუნქტის შესაბამისად, ვირტუალური ზონის პირი არის იურიდიული პირი, რომელიც ახორციელებს საინფორმაციო ტექნოლოგიურ საქმიანობას და მინიჭებული აქვს შესაბამისი სტატუსი. ხოლო, ამავე მუხლის „გ“ პუნქტით, საინფორმაციო ტექნოლოგიები გულისხმობს კომპიუტერული საინფორმაციო სისტემების შესწავლას, მხარდაჭერას, განვითარებას, დიზაინს, წარმოებას და დანერგვას, რის შედეგადაც, მიიღება პროგრამული უზრუნველყოფის პროდუქტები. ცნობისთვის, ეს ტერმინები იდენტურად არის განმარტებული საქართველოს საგადასახადო კოდექსის მე-8 მუხლის 35-ე, 36-ე ნაწილებში. 

ამავე კანონის მე-3 მუხლის პირველი პუნქტის თანახმად, ვირტუალური ზონის პირის დაბეგვრასთან დაკავშირებული საკითხები რეგულირდება საქართველოს საგადასახადო კოდექსის შესაბამისად.

საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 99-ე მუხლის პირველი ნაწილის „ჟ“ ქვეპუნქტით, მოგების გადასახადისგან თავისუფლდება ვირტუალური ზონის იურიდიული პირის მიერ შექმნილი საინფორმაციო ტექნოლოგიების საქართველოს ფარგლების გარეთ მიწოდებით მიღებული მოგება (მოგების განაწილება).

სხვა შემთხვევაში, ვირტუალური ზონის პირის მოგების გადასახადით დაბეგვრის ობიექტია:

- განაწილებული მოგება;

მითითებული საკანონმდებლო ნორმების ანალიზით, იმისათვის, რომ ვირტუალური ზონის პირი გათავისუფლდეს მოგების გადასახადისგან, ერთდროულად უნდა დაკმაყოფილდეს 3 პირობა:

- პირი საქართველოში უნდა იყოს რეგისტრირებული იურიდიულ პირად და მინიჭებული უნდა ჰქონდეს ვირტუალური ზონის პირის სტატუსი;

- საინფორმაციო ტექნოლოგიები უნდა იყოს ვირტუალური ზონის იურიდიული პირის მიერ შექმნილი;

- საინფორმაციო ტექნოლოგიები მიწოდებული უნდა იყოს საქართველოს ფარგლების გარეთ.

ხაზგასმით უნდა მიეთითოს ის გარემოება, რომ საქართველოს საგადასახადო კოდექსი, რომელიც გადასახადებით დაბეგვრის ნაწილში უპირატესია სხვა საკანონმდებლო აქტებთან მიმართებით, ვირტუალური ზონის პირის მიერ საგადასახადო შეღავათით სარგებლობისთვის სხვა სახის რაიმე დამატებით მოთხოვნას არ ადგენს, მათ შორის, არ ადგენს თუ რა რაოდენობის თანამშრომელი უნდა ჰყავდეს დაქირავებული ამგვარ კომპანიებს და რა ოდენობით უნდა მოახდინონ მათზე ხელფასის გაცემა (უფრო მეტიც, აღნიშნული მოთხოვნა ვირტუალური ზონის პირის საქმიანობის მარეგულირებელ არც ერთ სხვა საკანონმდებლო და კანონქვემდებარე ნორმატიულ აქტებში არ არის მითითებული).

აქვე გასათვალისწინებელია ის ფაქტი, რომ ამგვარი ბიზნესი თავისი საქმიანობის სპეციფიკიდან გამომდინარე, არ არის მიბმული კონკრეტული ადგილიდან საქმიანობის განხორციელებაზე (განსხვავებით სხვა ბევრი ბიზნესისგან). დეველოპერის მიერ ტექნოლოგიების შექმნა ხდება დისტანციურად, ნებისმიერი ადგილიდან. საქართველოს საგადასახადო კოდექსით კი, საგადასახადო შეღავათი, როგორც ზემოთ არის აღნიშნული, მიბმულია იურიდიულ პირზე, რომელიც უნდა იყოს რეგისტრირებული საქართველოში და მინიჭებული უნდა ჰქონდეს სტატუსი, ხოლო, ამ იურიდიული პირის სახელით მოქმედი დეველოპერის მიერ საინფორმაციო ტექნოლოგიების შექმნის პროცესში საქართველოს ტერიტორიაზე ყოფნის ვალდებულება ცალსახად არ დგინდება.

მიუხედავად იმისა, რომ „საინფორმაციო ტექნოლოგიური ზონების შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-6 მუხლით არის განმარტებული თუ რა განეკუთვნება ვირტუალურ ზონაში საქმიანობას (იურიდიული პირის მიერ განხორციელებული ეკონომიკური საქმიანობა, რომელიც საქართველოს ტერიტორიაზე მიმართული იქნება საინფორმაციო ტექნოლოგიების შექმნასთან), ვფიქრობთ, საგადასახადო კოდექსში მსგავსი შეზღუდვის არარსებობა გაურკვევლობას და კანონმდებლობის ორაზროვანი ინტერპრეტირების საშუალებას იძლევა, მით უფრო, როცა ვირტუალური ზონის პირების უმრავლესობა უცხოელი ინვესტორები არიან.

ცალსახაა, რომ საქართველოსთვის ძალზე მნიშვნელოვანია მიმზიდველი საინვესტიციო გარემოს არსებობა, რისთვისაც ადმინისტრაციული ბარიერებისა და შეზღუდვების შემცირების, სამართლიანი კონკურენციის პირობების და ბიზნესის განვითარების ხელშემწყობი ინფრასტრუქტურის შექმნასთან ერთად, აუცილებელია ინვესტორისათვის ხელსაყრელი საგადასახადო გარემოსა და გამჭვირვალე და პროგნოზირებადი საკანონმდებლო სისტემის არსებობა. აღნიშნულიდან გამომდინარე, საქართველოს საგადასახადო კოდექსში ისეთი ნორმების არსებობა, რომლებიც გარკვეულწილად ბუნდოვანია და სხვაგვარი ინტერპრეტირების შესაძლებლობას იძლევა, ქვეყანაში ინვესტიციების განხორციელების ხელშემშლელი წინაპირობაა. სწორედ ამაზეა საუბარი ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის (OECD) საგადასახადო პოლიტიკის ძირითად პრინციპებშიც (პროგნოზირებადობა და სიმარტივე), რომლის მიხედვითაც, საგადასახადო წესები უნდა იყოს მარტივი და გასაგები, რათა გადასახადის გადამხდელებმა იცოდნენ, რას უნდა ელოდნენ. მარტივი საგადასახადო სისტემა ფიზიკურ პირებსა და ბიზნეს სუბიექტებს უადვილებს იმის გაგებას, თუ რა ვალდებულებები გააჩნიათ მათ სახელმწიფოს წინაშე. ყოველივე ამის შედეგად, ბიზნესი უფრო ოპტიმალურ გადაწყვეტილებებს მიიღებს.

შესაბამისად, მიგვაჩნია, რომ სახეზეა ასევე საქართველოს საგადასახადო კოდექსის 269-ე მუხლის მე-7 ნაწილის საფუძველზე ვირტუალური ზონის პირების საგადასახადო სანქციისაგან გათავისუფლების წინაპირობებიც.

„საქართველოს ბიზნესომბუდსმენის შესახებ“ საქართველოს კანონის მე-6 მუხლის მე-3 პუნქტის „ე“ ქვეპუნქტის და საქართველოს ადმინისტრაციული საპროცესო კოდექსის 16 პრიმა მუხლის შესაბამისად, მიზანშეწონილად მიგვაჩნია, საქართველოს საერთო სასამართლოების სისტემაში შპს

და სხვა ვირტუალური ზონის პირების საჩივრის განხილვისას, მხედველობაში იქნეს მიღებული ზემოაღნიშნული გარემოებები და შეფასებები“, – ნათქვამია საქართველოს ბიზნესომბუდსმენის აპარატის დასკვნაში.

საქართველოს ვირტუალური ზონის პირთა ასოციაცია (https://viz.ge/) მზად არის უფრო მეტი ინფორმაცია ბიზნესომბუდსმენის პოზიციასთან დაკავშირებით გაუზიაროს დაინტერესებულ მხარეებს.

აქვე უნდა აღინიშნოს, რომ მიუხედავად ნეგატიური პროცესებისა, რომელიც ამ სტატუსის მქონე კომპანიების მიმართ განხორციელდა დაინტერესება ამ საშეღავათო რეჟიმის მიმართ მაინც რჩება, რასაც ადასტურებს საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს მიერ ასოციაციისთვის მიწოდებული ინფორმაცია. კერძოდ, 2021 წლის 1 იანვრიდან - 2022 წლის 9 სექტემბრის ჩათვლით პერიოდში ვირტუალური ზონის პირის სტატუსი მიენიჭა - 192 კომპანიას და სტატუსის მინიჭებაზე მიმდინარეობს განხილვა - 144 კომპანიასთან მიმართებით.

· ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მიენიჭა - 192 კომპანიას;

· ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მინიჭებაზე უარი არცერთ კომპანიას არ ეთქვა;

· ვირტუალური ზონის პირის სტატუსი გაუუქმდა - 34 კომპანიას;

· ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მინიჭებაზე მიმდინარეობს განხილვა - 144 კომპანიასთან მიმართებით.

წყარო: საქართველოს ფინანსთა სამინისტრო, სსიპ საფინანსო-ანალიტიკური სამსახური 

ცნობისთვის, საქართველოს ფინანსთა სამინისტროს შემოსავლების სამსახურის მონაცემებით, ვირტუალური ზონის პირის სტატუსის მქონე კომპანიებმა საქართველოს ბიუჯეტში გადასახადების სახით მხოლოდ 2021 წლის განმავლობაში 66 მლნ ლარზე მეტი გადაიხადეს და დაახლოებით 1100–მდე კომპანიას აქვს მინიჭებული ვირტუალური ზონის პირის სტატუსი.